İçindekiler
Eko Turizm Nedir?
Eko turizm; çevreci bir turizm türü olup doğayı temel alan sürdürülebilir, yeşil turizm olarak da tanımlanabilir. Eko turizmde esas amaç yeni kaynakların kullanıma açılması yerine kullanılmış kaynakların geri dönüşüm ile tekrar değerlendirilmesi ve kaynak kullanımının en aza indirgenmesidir.
Uluslararası Doğa Koruma Birliği (IUCN) ise eko turizmi, doğayı ve kültürel kaynakları anlayarak korumayı destekleyen, düşük ziyaretçi etkisi olan ve yerel halka sosyal ve ekonomik fayda sağlayan, bozulmamış doğal alanlara çevresel açıdan sorumlu seyahat olarak tanımlamıştır.
Tüm dünyada eko turizmin ortaya çıkmasında ve gelişmesinde etkili olan en önemli unsur doğa temelli turizm türlerine olan talebin artmasıdır. Bunun nedeni ise kaynakların devamlılığı ve kullanımı konusunda artan uluslararası bilinç ve kitle turizminin çevreye verdiği olumsuz etkileridir. Kitle turizmden farklı olarak, eko turizm küçük yapılar, doğal alanlar ve bu alanlarda farklı deneyimlerin tercih edildiği, yerel halkın iş gücüne katıldığı, gelirin önemli bir kısmının yerel toplumda kaldığı, yerel halk ile samimi ilişkilerin ve iletişimin olduğu, yerel kültüre çok az olumsuz etkinin olduğu, yerel kültürün geleneklerine karşı sorumlu bir şekilde hassas olunduğu, genellikle düşük yatak kapasiteli, yürüyüş, balıkçılık, kampçılık gibi bina dışı sınırsız aktivitelerin olduğu, doğal malzemelerin kullanıldığı, çevre yönetimi ve geri dönüşümün önemli olduğu, genellikle doğanın içine yayılmış, tüm yıla yayılan bir turizm türüdür.
Turizm sektörünün devamlılığı ve sürdürülebilirliği, turizmin temeli olan bölgesel ve yerel alanlardaki doğal ve kültürel kaynak değerlerinin korunarak kullanımı ile gerçekleştirilebilir. Sürdürülebilirlik tartışmaları ile de eko turizm kavramı ortaya çıkmış ve popüler olmuştur.
Eko Turizmin Amaçları ve İlkeleri Nelerdir?
Amaçları
Turizmin doğal ve sosyo kültürel çevreye verdiği tahribatın en alt düzeye indirilmesi, turistlere ve yerel halka doğanın geleneksel sosyo kültürel çevrenin korunmasına yönelik eğitim verilmesi, turizmin, yerel halkın ihtiyaçlarını karşılayan, yerel yönetim ve halkla işbirliği içinde gelişen sorumlu bir ticaret olarak özendirilmesinin sağlanması, koruma kapsamındaki alanların yönetimi için kaynak ayrılması, turizmin olumsuz etkilerinin en alt düzeye indirilmesi amacıyla sosyo-kültürel ve doğal çevreye yönelik uzun vadeli izleme ve değerlendirme programlarının desteklenmesi, turizmin yerel halkın refahına katkıda bulunmasını sağlayacak şekilde gelişmesinin temini, turizmin yörenin sosyal ve çevresel kapasitesini artıracak şekilde gelişmesinin sağlanması, doğal ve sosyo-kültürel çevreyle uyumlu, yöresel bitki örtüsünü ve yaban hayatını koruyan turizm alt yapı yatırımlarının gerçekleştirilmesidir.
- Korunan alanlarının yönetimi ve korunması için doğrudan gelir yaratmak, eko turizm destinasyonu olması düşünülen bölgeler veya doğal alanlar için ziyaretçi yönetim planlarının ve turizm gelişme alanlarının düzenlenmesi gereğini ortaya koymak,
- Etkilerin değerlendirilmesi ve olumsuz olanların en aza indirilmesi için uzun dönemli kontrol programlarının yanı sıra, toplum ve çevre temeline dayalı çalışmaların kullanılmasını teşvik etmek,
- Özellikle doğal ve koruma alanlarının içinde ve çevresinde yaşayan halkın, yerel işletmelerin, ev sahibi ülkenin ekonomik faydalarını arttırmak için çaba göstermek,
- Araştırmacıların yerel halk ile işbirliği içerisinde belirledikleri çevresel ve sosyal olarak kabul edilebilir değişim sınırlarını aşmayacak (Taşıma Kapasiteleri) bir turistik gelişmeyi sağlamak,
- Petrol kaynaklarının kullanımını azaltacak, yerel bitki örtüsü ve yaban hayatını koruyacak, doğal ve kültürel çevre ile uyumlu bir altyapının geliştirilmesini sağlamak.
İlkeleri
Destinasyona zarar verebilecek olumsuz doğal ve kültürel etkileri en aza indirmek, çevrenin korunması konusunda ziyaretçileri eğitmek, yerel gereksinimleri karşılayacak, yerel yönetimler ve toplum ile işbirliği içerisinde çalışacak sorumlu bir işletmeciliğin önemini vurgulamak,
Eko Turizm Faaliyetleri Nelerdir?
Eko turizm faaliyet alanları kapsamına genellikle doğa, doğa ile iç içe olan tesisler, bazen korunan alanları veya kültürel çekicilikleri olan bölgeler girmektedir. Kırsal alanlar, dağlar, tropik ormanlar, sulak alanlar, göl ve akarsuların bulunduğu yerler, Milli Parklar, şehir merkezlerinin dışında toprağı, suyu, havası temiz, gürültü kirliliği olmayan alanlar, bazen küçük yerleşkeler eko turizm faaliyet alanlarını oluşturur.
“Türkiye, tarihi ve sosyal açılardan olduğu gibi biyolojik çeşitlilik açısından da bir köprü ve kavşak noktası olarak yeryüzündeki 37 ayrı bitki coğrafyası bölgesinden üçünün (Avrupa–Sibirya, Akdeniz ve Đran–Turan) kesiştiği coğrafya olması nedeniyle zengin bir biyolojik çeşitliliğe sahiptir. Ayrıca dünyada acil koruma altına alınması gereken biyolojik çeşitlilik açısından zengin 34 sıcak noktadan üçü de (Kafkasya, Akdeniz, Đran-Anadolu) Türkiye’de bulunuyor. Bu özelliği ile Türkiye, Çin ve Güney Afrika ile birlikte, sınırları içinde üç sıcak nokta barındıran üç ülkeden biri olan Türkiye, endemik türleri ile kendi kuşağında biyolojik çeşitlilik açısından en önemli ülkelerden biridir. Ülkemizin ev sahipliği yaptığı biyolojik çeşitlilik değerleri farklı koruma alanı statüleri ve farklı kanunlarla koruma altındadır. Bu koruma statülerinin bir kısmı ulusal mevzuata göre, bir kısmı da uluslar arası sözleşmelere dayanarak oluşturulmuştur. Ülkemizin karasal korunan alan büyüklüğü 5 milyon 647 bin 568 hektar olarak tespit edilmiştir. Bu alanın ülke yüzölçümüne oranı % 7,24′ tür. Bu durumda Türkiye’nin karasal alanlarının % 7,24 ‘ünün resmi koruma altında olduğunu söyleyebiliriz.”
Faaliyet Alanları
Doğada hayatta kalma eğitimi: Son yıllarda doğada hayatta kalma ile ilgili çıkan filmler, kitaplar, yarışmalar, belgeseller ve eğitimlerle bu konuya olan ilginin arttığı görülmektedir. Dolayısıyla çok fazla sayıda iş kolu oluşturduğu da görülmektedir.
Botanik turizmi: Bitki ve yaban hayatı meraklılarının ilgi gösterdiği bir turizm türüdür.
Kuş gözlemciliği: Kuşların davranışları, görünüşleri, göç yolları gibi hususlarla ilgilenen eko turistleri çekmektedir.
Doğa fotoğrafçılığı: Her türlü manzara ve doğa fotoğrafı çekmek isteyen eko turistleri çeken bir turizm türüdür.
Mağara turizmi: Macera ve araştırmacı kişiliğe sahip kişilerin bu turizm türüne de yöneldiği bilinmektedir.
Dağcılık: Adrenalin tutkunlarının tercih ettiği, katılımcıların özgüvenlerini arttırdığı, genellikle kaya inişlerinin ve düğümlerin öğrenildiği, yürüyüş tekniklerinin verildiği, beslenmenin anlatıldığı bir turizm türüdür. Bu kol kamuda afad ve arama kurtarma kapsamında önemli bir iş kolunu oluşturmaktadır.
Kayak Turizmi: Kış dağcılığı kapsamında beyaz turizm olarak da değerlendirilebilir.
Safari Turları: Özellikle ATV veya büyük safari ciplerle gerçekleştirilen doğa turudur. Çeşitli su savaşları gibi etkinliklerle zenginleştirilebilmektedir.
Paintball Turnuvaları: Boya tabancalarıyla oynanan, özel belirlenmiş alanlarda doğal sütreler kullanılarak eko turistlerin doğayla iç içe bir aktivite gerçekleştirmesi sağlanır.
Balon turizmi: Manzara veya güzellikleri yukardan kuş bakışı görmek isteyenler için yapılan bir turizm türüdür.
Yamaç Paraşütü Turizmi: Adrenalin tutkunlarının tercih ettiği bir turizm türüdür. Buradaki en büyük kısıt yamaç paraşütü hoca sayısıdır. Çünkü bir hoca tek seferde sadece bir kişiyi alabilir. İkinci kişiyi alabilmesi için malzemenin toplanıp tekrar yukarı çıkması gerekir. Bu da birkaç saati bulabilmektedir.
Kano ve Rafting Turizmi: Akarsu, deniz veya göl olan yerlerde uygulanabilir bir turizm türüdür.
Sualtı Dalış: Sualtı dünyası meraklıları için vazgeçilmez ve ikamesi olmayan bir turizm türüdür.
Atlı Doğa Yürüyüşü: Çok eski dönemlerde insanların ulaşımının nasıl olduğunu hissetmek isteyen eko turistler için önemli bir turizm türüdür. Dizi veya filmlerde oynayan atlar veya bunlara binildiği yerler daha çok cezp eder.
Olta Balıkçılığı: Kıyıdan veya tekneden olmak üzere genellikle hafta sonları sıkça yapılan eko turizm türüdür.
Hiking ve Trekking: Günü birlik yürüyüş veya hafta sonu 2 gün boyunca konaklamalı yapılan yürüyüş türleri genellikle hareketsiz bir işte çalışanların tercih ettiği maceracı ve araştırmacı kişiliğe sahip kişilerin tercih ettiği bir turizm türüdür.
Av Turizmi: Özellikle yaban hayatına zarar vermeyecek şekilde avlanma bölgesinde yapılan bir turizm türüdür. Avlanmanın kontrollü olması büyük önem arz etmektedir.
Kamp ve Karavan Turizmi: Doğada yaşamak isteyen ancak bunu kısıtlı zamanlarda gerçekleştirebilen eko turistlerin tercih ettiği bir turizm türüdür.
Yayla Turizmi: Özellikle yazın sıcak bölgelerden uzaklaşmak isteyenlerin tercih ettiği bir turizm türüdür.
Yöresel Lezzetler Turizmi: O yöreye özgü yemekleri tatmak isteyenlerin tercih ettiği bir turizm türüdür.
Piknik Turizmi: Özel belirlenen alanlarda günü birlik kontrollü yapılan turizm türüdür.
Adrenalin Turizmi (Bungee jumping, Paraşüt, Eğlence fuarları): Adrenalin seviyesinin yükselmesinden haz alanların tercih ettiği bir turizm türüdür.
Bahçecilik (Organik tarım ve çiftçilik) Turizmi: Şehir hayatından kaçıp bahçe işlerine özlem duyan veya organik ürünler yemek isteyen eko turistlerin tercih ettiği bir turizm türüdür.
Tarih Turizmi: Tarihi yâd etmek, yaşamak, tarihi bilgiler edinmek veya araştırma yapmak için tercih edilen turizm türüdür. Tarihi kalıntılar, tarihi yapılar, tarihi hikâyeler bu turizm türünün temelini oluşturur.
Yerel İnanç Turizmi: Dini bir özelliğe sahip yerlerde gerçekleştirilen bir turizm türüdür.
Yöresel El Sanatları Turizmi: El sanatlarıyla ilgilenen eko turistler için önemli bir turizm türüdür.
Eğitsel Faaliyetler Turizmi (İzcilik, bahçecilik, hayvancılık vb.): Daha önce hiç yapmadığı şeyleri veya şehir hayatında yapamadığı şeyleri yapmak isteyenlerin tercih ettiği bir turizm türüdür. Eğitim amaçlıdır.
Bisiklet Turizmi: Hem spor yapmak hem de çevreyi dolaşmak isteyenlerin tercih ettiği bir turizm türüdür.
Rekreasyon Faaliyetleri: Yapay kurallar olmaksızın boş zamanlarda yapılan, toplumsal değerlere aykırı olmayan, fiziksel etkinliğe dayalı bir eğlencedir. Kazanç amacı gütmeden, çoğu zaman kişinin bedeni veya ruhunu da tazeleyen bir zaman geçirme yoludur.
Gem Safari (Doğada bulunan süs taşları, deniz kabukları koleksiyonculuğu): koleksiyonculuğa meraklı olanların tercih ettiği, doğal güzelliklerin ortaya çıkarıldığı bir turizm türüdür.
Golf Turizmi: Doğada yapılan farklı bir sportif turizm türüdür.
Festival Turizmi: Özellikle eko turizm potansiyelinin arttırılmasında en önemli rol oynayan turizm türüdür. Yöresel şenlikler ve eğlenceler, festivale özgü hususlar festival turizmini oluşturur.
Medya Turizmi: Son zamanlarda ortaya çıkan bir turizm türü olup dizi veya film çekilen yerlerin ziyaret edilmesi olarak tanımlanabilir.
Siyah Turizm: Geçmişteki acı hatıraların yaşandığı yerler veya savaş kalıntılarının bulunduğu alanların ziyaret edilmesi olarak tanımlanabilir.
Spor Turizmi: Sportif müsabakaların yapılması bu turizmi meydana getirir. Örn: koşarak hedef bulma, triatlon (bisiklet, koşu, yüzme) vb.